Tüp Bebek Tedavisi Nedir?
Çalistigim tüp bebek merkezinde zamanimin büyük bir bölümünde anne olmayi bekleyen kadinlar ile bebek özlemiyle yanan tutusan çiftler ile ugrasmaktayim. Geri kalan zamanimda hamilelik ve riskli gebeliklerin takibini yapiyorum.
Hastaneye her gün geldigimde dikkatimi ilk çeken sabahin erken saatlerinde heyecanla gelen çiftler oluyor. Bu çiftler tüp bebek tedavisi tamamlanmis ve gebelik testi için kan vermeye gelenlerdir. Bu kural hiç bozulmaz, ilk hastalarimiz onlardir ve birçogu test sonucu açiklanana kadar üniteyi terk etmez. Sonuçlar belli oldugunda olumlu sonuç alanlarin yüzlerindeki mutluluk görülmeye deger. Bir taraftan dökülen sevinç gözyaslari, ekipteki arkadaslara sarilmalar, ard arda telefonla verilen müjdeler. Bunun yaninda olumsuz sonuç alan çiftlerin yasadigi hüzün. Her tüp bebek merkezinde oldugu gibi biz de her gün ayni heyecani bize tedaviye gelen çiftler ile birlikte yasiyoruz. Dilegimiz her tedavi yaptigimiz çiftin gebelik haberi almasidir ama maalesef bu mümkün olmamaktadir.
Onlarin yasadiklari stresi ancak yakin çevreleri ve bizler gibi onlari bebek sahibi yapmak için çabalayan hekimler anlayabilir. Düsünün ki çocugu olan çiftlerin en çok dolastiklari yerler olan bebek ve çocuk magazalari bu çiftlerin yanina bile yaklasmak istemedikleri; hatta oralara yaklastiklarinda yollarini degistirdikleri yerlerdir. Bayramlar, yilbasi kutlamalari özellikle ailelerle kutlamayi sevdigimiz ortamlarda onlari pek göremeyiz. Onlar da degisik bahanelerle bulunmak istemezler. Çünkü böyle ortamlarda civil civil çocuk sesleri onlara problemlerini daha da sert bir sekilde yüzlerine vurmaktadir. Birçok çift tanirim yillarca kazandiklari ve uzun ugraslar sonucu biriktirdikleri sermayelerini baska hiç bir seye yatirmaz. Bos vakitlerinde sürekli arastirma yapar. Tedaviler sonucunda bebek sahibi olmus olan çiftlerden doktorlarinin adreslerini alir ve görüsmeler yaparlar. Birikimleri ile bir ümit, tekrar bir tedavi sürecine girerler. Zamanla hayatta tek amaçlari kalir o da bebek sahibi olmaktir. Son tedavi alternatifi olarak kendilerine sunulan yöntem ise tüp bebek tedavisidir.
TÜP BEBEK TEDAVISI NEDIR?
Tüp bebek tedavisi medyada sürekli güncel tip konulari arasinda yerini almaktadir. Ama nedir ve kimlere tüp bebek tedavisi yapilabilir? Tek ve son çare midir? Tüp bebek hangi asamalardan olusmaktadir? Bunlara kisaca deginecegim.
Tüp bebek tedavisi aslinda baslangiç zamanini göz önüne aldigimizda eski sayilabilecek bir tedavi yöntemidir. Daha önceleri birçok çalisma devam etmesine ragmen ilk basarili tüp bebek tedavisi ile elde edilen gebelik 1978 yilinda gerçeklesmistir. Tek yumurta hücresi ile spermler bir tüpte bir araya birakilmis ve döllenen yumurta anne rahmine verilmistir.
1992 yilina kadar bu tarif ettigim yöntem kullanilmis ama maalesef az miktarda sperm hücresi olan erkeklerde çözüm olamamistir. 1992 yilinda uygulanmaya baslanan mikroenjeksiyon yöntemi gerçekten tüp bebek tedavisinde önemli bir gelisme olmus ve tane ile sperm hücresi olan veya testisten elde edilen sperm hücreleri ile gebelik elde etme sansi ortaya çikmistir. Günümüzde ise tüp bebek tedavisi denince laboratuarda geçen asamalarda klasik tüp bebek degil de mikroenjeksiyon kullanilmaktadir.
ILK BASVURUDA NELER OLUR?
Bebegi olmayan çift 1 yildan uzun süre korunmadiklari halde bebekleri olmamissa mutlaka hekime basvurmalidir. Ilk basvuruda alinan tibbi hikâye yaninda öncelikle bazi testler yapilmaktadir. Bunlar sperm sayimi, hormonal tetkik ve rahim filmidir. Nedeni de gebelik için kadinda düzenli yumurtlama, yumurta ile spermin bulusup döllenebilecegi en az açik bir rahim tüpü ve döllenen yumurtanin yerlesebilecegi rahim odacigi olmasi gerekliligidir. Spermin yeterli sayi ve hareket özellikleri ile beraber çiftin uygun zamanda birlikteligi olmalidir. Yapilan tetkiklerde bunlara bakilir ve sonuçlara göre de çiftlere bir tedavi seçenegi sunulur. Tedavi karari verilirken, çiftin evlilik süresi ve önceden geçirilmis tedavi süreçleri ile kadinin yasi da göz önünde bulundurulur.
Önceden yapilan klasik tedaviler, asilama tedavileri ile sonuç alinmayan çiftler, rahim tüpleri kapali olan ve sperm sayisi düsük olup diger tedavi seçeneklerinde sansi düsük olan çiftlere önerdigimiz yöntem tüp bebek tedavisidir. Tüp bebek tedavisine baslamadan önce çiftin bu sürece hazirlanmasi aslinda tedavinin en önemli asamasidir. Çünkü tedavi süreci genelde birbirine benzer. Oysa her çiftin özelliklerine göre tedavi plani sonuca götüren en önemli adimdir. Tedavi öncesi rahim iç zarindaki problemlerin giderilmesi için histeroskopi yapilmasi bazen gerekebilmektedir. Sperm hücresi hiç bulunmamissa öncelikle sperm elde etmek için Mikro TESE islemi yapilmakta ve hücre elde edilebilirse tedaviye karar verilmektedir.
3 ÖNEMLI SART!
Bir tüp bebek tedavisi için 3 sart vardir. Kadindan yumurta hücresi elde edilebiliyor olmasi, sperm hücresi ve döllenen yumurtayi yani embriyoyu yerlestirebilecegimiz saglikli bir rahim odacigi.
Tedavinin birinci asamasi yumurtlama tedavisidir. Amaç olgun ve kaliteli yumurta hücresi elde etmektir. Yumurta hücreleri yumurtalik organi içinde baslangiç asamasinda bulunur ve her ay bunlarda 15?20 tanesi olgunlasmak için yola çikar Saglikli bir kadinda her ay sadece bir yumurta olgunluk dönemine erisir ve disari atilir. Geri kalanlar ise olgunlasamadan kalir ve kaybolurlar. Tüp bebek tedavisinde yapilan yumurtlama tedavisinde amaç bu kaybolacak olan yumurta hücrelerini ilaçlar ile uyarip ise yarar hale getirmektir. Yani yapilan bu tedavilerde kadinda yumurta hücresi kaybi olmaz, ise yaramayacak hücreleri kullanilir hale getirebiliyoruz. Burada kadinin yumurtalik rezervi çok önemlidir. Yumurtalik rezervi düsük olan kadinlarda yüksek doz ilaç kullanilmasi gerekmektedir. Adet 2?3 gününde baslayan bu tedavi aralikli yapilan ultrasonografi kontrolleri ile yaklasik 10 gün sürmektedir. Yumurta hücrelerini içeren folikül adi verilen su dolu keseciklerin çaplari uygun boyutlara geldiginde olgunlasma asamalarini tamamlayabilmesi için hCG adi verilen hormon yapilir. Yaklasik 35?36 saat sonra yumurta toplama islemi yapilir. Yumurta toplama islemi genelde anestezi altinda yapilir ve ultrasonografi esliginde yumurta hücrelerini tasiyan foliküllerin içine girilip sivilari disari alinir. Embriyolog tarafindan ayni esnada mikroskop altinda incelen bu sivilardan yumurta hücreleri ayiklanip saklanir. Yumurta toplama islemi esnasinda erkekten sperm alinir, sperm çikmayan durumlarda ya önceden MIKRO TESE ile elde edilen sperm hücreleri kullanilarak mikroskopi altinda mikroenjeksiyon islemi uygulanir. Bu islemde kisaca saglikli bir sperm hücresi yumurta hücresine zerk edilir. Ertesi gün döllenen yumurtalar laboratuarda takip edilir ve hücrelerin bölünmesi ile embriyo elde edilir. Mikroenjeksiyondan 2 veya 3 gün sonra elde edilen embriyolar rahim içine verilir, buna embriyo transferi adi verilmektedir. Embriyo transferinden yaklasik 10 gün sonra yapilan kanda gebelik testi ile sonuç alinmaktadir.
Birkaç satirda özetlenen bu islemin en sikici ve zor asamasi transfer ile test arasinda geçen zamandir. En uzun ve stresli olan bu süre sonunda bazi çiftler hayatlarinda yeni bir sayfa açmakta; geri kalan çiftler ise bu asamaya gelebilmek için çabalara devam etmektedir.